IPUINA (EUSKARA)

Zu   Behar Zaitut

Kolonbiako istorio batek dio nola … Orinoquia herrialdean zazpi tximeletak ; politak, ederrak, xarmantak, … zazpiek zeharkatzen zuten zerua; lorez-lore dantza egiten.

Baina batek arantza baten bidez galdu omen zuen bizitza.   Orduan, lagunak elkartu ziren;  jainkoak ikustera joateko eta eskatzeko ,mesedez, bere laguna ez dadila geldi hilda.

Jainkoek tratu bat eskaini zien lagunei; elkarrekin egongo lirateke zerua zeharkatzen, alaitasuna hemendik hara eramaten, baina, horren truke, euren hegoak aldatu beharko lituzkete  ostarku eder giza.

Eta horrela da, gaur egun, ikusten duguna.

Tximeletek erabaki zuten Pinpilinpause planetara joatea; ez pairatzeko hainbeste arantzen eraginak.

Han biziko lirateke.

Bakarrik bueltatuko lirateke lurrera; laguntza emateko, bene-benetan behar dieten horiei. Ostarkuren bidez bidaiatzen dute eurengana.

Horrela hasten da geure Historia: Eskoriatzako ume batek, ume oso berezia, pentsamenduarekin desio bakarra zuen. Gakoa zegoen nola bihurtu desio hori errealitateaz?

Ez zekien ondo. Bihotzez eskatzen zion garunari behin eta berriro norbaitek bere desioa zein zen asmatzea. Zergatik?.Garun paralisiaz  zeukanez gero, ezin zuen berba egin, bakarrik, ulertarazi liezaioke bere burua herrikoei, gorputza tentsioaren bidez.

Unibertsoko galaxia batetik,planeta txikitto batetik; agian, nimiñoenetik, distiratsuenetik, polienetarikoenetik,… norbaitek entzuten zuen bere garunak ziona.

Pinpilinpause planetan tximeletak  guztiak elkartu ziren erabakitzeko zeinek hurbildu beharko litzateke Eskoriatzaraino. “Tximelet” zen aukeratu zutena.

http://goiena.net/argazkiak/zu-behar-zaitut-antzezlana/

Igande lainotsua zen. Hainbat umeak eta euren familiak deitu ostean, antzerkitxo baten bidez elkar ezagutu  beharko zuten. Eskoriatzako pilotalekuan, hain zuzen.

Musikaren doinu politten artean “Tximeletek” aurkeztu zuen bere burua. Mezu  bat zeukala euren guztiontzat zion. Baina mezua eman baino lehen, deskribatu behar zuen bere planeta denon aurrean, ezin baitzuen sinetsi lurrean ez jakitea ezer  bere planetari buruz.

Eskerrak, Tximeletek bidaiatzean, beti ,maleta bakar bat eraman beharrean armairu osoa eramaten zuela. Barnean, berriz, arropa eraman beharrean  zerbait funtsezkoa zeraman; bere planetaren zatitxo bat.

Umeen ahotsak premiazkoak ziren armairua zabaltzeko. Hori dela medio, denon artean hamar arte kontatu ziren; bat, bi, …, bederatzi eta hamar.

OOOOHHH!!! Zelako paisaia ederra aurkitu zen euren begien parean; lore sorta xarmantak, kolore ezberdinekoak, zuhaitzak sendoak , belar fina eta nola ez! Tximeletak asko:

                   Handiak zein txikiak

                   Moreak zein  zuriak

                   Marradunak zein karratudunak

                   Hego berdinekin zein hego ezberdinekin

              

   

Baita      hegoekin zein hego barik ere.

 
 

Goian daudenek erakusten diete beheko horiei;

Zelan den hegal egitea, lorez-lore joatea.

Zelan den mendi tontorrak ikustea

Zelan den nektarren zaporea.

Behean daudenek, aldiz, erakusten diete goiko horiei;

Zelako usain gozoa irteten den euri ttanttak lurrarekin elkartzean.

Zelako zapore gozoak igartzen diren lehenengo sustraiak dastatzean ; mineralaz, bitaminaz beterik.

Zelako edertasuna dagoen aletxo bat ikusten duzunean haztea; txiki-txiki denetik, akaso, lore sorta ederretan bihurtzeko. Agian, zuhaitz sendoan bihurteke.

“ANIZTASUN” hitza dago Pinpilinpause planetan, denak jaiotzen diren bezala agertzen dira besteen  aurrekaldean,  inolako beldur barik.

Pinpilinpause planetan ez dago erregeak ezta erreginarik ere, Ez dago printzepeak  ezta printzesarik ere. Maisuak, irakasleak, andereñoak eta ikasleak baitaude. Denek elkarrengandik ikasten dute. Nola? Euren bizitzatik pasarte ederretarikoak partekatzen.

Horretarako, komunikazio hona ezinbestekoa da. Tximeleten artean “feromonak” dira nagusi komunikazioa izateko. Ume bereziekin, aldiz, euren hegoak zabaltzean informazio zabala, ederra, itzela, ukimenaren bidez lortzen dute.

Tximeletek  gizakien umeei azaltzen die; lehenengo hizkuntza, zoritzarrez, ez dela euskara, ez ingelesa, ez txinoa,ezta erdaraz ere.

Lehenengo hizkuntza, amatxoren sabelean hasten dela; ukimenaren bidez.

Umetxo bat hasterakoan, itsasontzi txikitto batean sartuta dago (amatxoren sabela da). Itsaso  eder batean igeri egiten (ur poltsa da). Mastil batetik janaria heltzen da umeengana (Zilborraren kordoia da).

Olatuen mugimenduak sortzen dira amatxoren ahotsarekin; ipuinak irakurtzean, berba egiterakoan, irribarre, algarak botatzerakoan,” nanak” abesterakoan.

Olatuek eurek eragina daukate itsasontzian eta umetxoak berak erantzuten dio ukimenarekin,esanez:

“Lasai Ama, goxo-goxo nago zeure sabelean , zeure barnean; berotuta, babestuta,...,maiteminduta.”

Baina batzuetan, batzuetan  trumoiak eta ekaitzak agertzen dira, batera, ondorio larriak; presioa hainbat gorputzaren atalean, zapaltzen dira, makurtuta gelditzen dira. Mastila estutzen da janaria ezin pasa.  Tximistek  jausten direnean garunean(informazio zatitxo bat borratu egiten da).Oxigenoren eza dela kausa.Desagertzen da beti-betirako informazio hori. Ez dago bueltarik, ume horiek, ezgaituen mundura datoz jaiotzerakoan.

Batzuk ;gorrak dira. Batzuk; itsuak dira. Batzuk; mutuak.Batzuk ;ezin dute gauzak  hartu, ezin ibili, hainbat umeen garuna ez dator bat gorputzarekin, maiz, garun paralisiaz daukaten umeengan horixe bera gertatzen da.

Adibidez: garunak esaten dio gorputzari.

-aurre egin!!

Honek kasurik ez, eta egitekotan; agian, albora edo atzerutz joaten da edo mugimendu eza adierazte du.

Tximeletek ,orduan, erakusten die umeei nola ezgaituen munduan Aniztasun hitza  dagoela. Eta denak jaio diren bezala agertu behar direla euren herrian, euren inguruan, euren/geure munduan. Inolako beldur barik.

Funtsezkoa da oso Elkartasun hitza hori lortzeko. Baina hobeto uler dezaten umeek, Tximeletek kontatuko die ipuintxo bat; “Axalinen Ipuina”.

AXALIN

Jaio zenean , jaio zen; txiki-txiki, argal-argal, zuri-zuri, apenas ez zeukan jateko gogorik, gainera, hego barik jaio zen tximeleta hura. Axalin zen bere izena.

Bere gurasoek ez zekiten nola atera aurrera horrelako tximeletatxoa. Ez zeuden jantzita gaixotasun horretan, gaixotasuna ba zen edo ez??, ez zekiten nola jokatu bizitzaren aurrean tximeleta hego barik batekin.

Hasieran, une gogorrak eta latsak agertu ziren; den-dena tristuraz, depresioaz, negarraz, gogo ezaz, beldurraz inguratuta zegoen.Kolore beltzaz jantzitako uneak ziren.

Axalinek, aitzitik, bizitzara heltzen zen gogor, bere barruko koloreak adierazteko.

Etxera bueltatzeko ordura, gurasoek erabaki zuten lehendabizi beharrezkoa zutela oxigeno hartzea, lasaitasunez pentsatzeko zelan jokatu horrelako

tximeletarekin.Horretarako, gauza txar guztiak sartuko zituzten motxila batean eta bizkar atzean bota zuten, makurtuta ibili arren.

Hara non!! Irteterakoan ez zuten soilik aurkitu oxigenorik agurrak topatu zituzten euren sorpresarako.

-         Egun on, familia!!

-         Zer moduz zaudete, familia!!

-         Animo!! Familia

-         Gero arte, familia!!

Benetan funtsezkoak ziren hitz horiek une horretan; elkarrekin joateko bidean.Babesa sentitzeko. Atzeko motxilaren pisua banatzeko, desagertzeko bidean.

Hurrengo gauza aurkitu zutena, “piropoak” ziren;

-         Baina, ze guapa zauden Axalin!! Zu zeu politte!.

-         Baina zelako kopetak luzeak dauzkazun, Axalin! Ederrak neska!.

-         Baina ze handia zauden neskatxo!!

Premiazkoak benetan,  horiekin Axalinen amak bete zuen bigarren motxila bat; aurrealdean jartzeko.

Nolabait bizkarra orekatzen zen bigarren motxila horrekin, eta Axalinen familia  hasi zen ikusten euren parean zegoela bide bat paseatzeko, ibiltzeko, zeharkatzeko, gozatzeko nahi izanez gero.

Dena den, ezinbestekoa heldu beharko litzaieke ikastolaren eskuz; algarak, kantak, negarrak, haserreak, barreak, zaratak … baina baita besarkadak, kilimak, musuak, … maitasuna ere.

Guzti horren eragina agertu zen Axalinen aurpegian, miraritxo ederra; irribarrea.

Axalinen gurasoek ez zekiten nola eta zelan ordaindu egiten zen, ordainduezina dena.Nola?  Zelan?.

Arratsalde sentiberan, eguzkia gorde baino lehen, herri kanporutz abiatuta zeudenean Axalin eta familia, hantxe, zelaitxo baten gertu, agertu ziren kilkerren ahotsak.Eta kilker batek esan zion Axalini:

-         Begiratu zeure barnean! Begiratu zeure barnean!

-         Nire barnean? -esan zion Axalinek -nire barnean bihotzeko taupadak baino ez daude.

-         Une honetan, gaua iritsi baino lehen, zer egingo zenuke zuk zeuk zeure lagunak laguntzeko, eurek beharra edukiz gero?

-         Nik, nik …. ba ahalko banu, ahalko banu … badakit.

Ahalko banu gaua iritsi baino lehen hartuko nituzke eguzkiaren izpiak. Kriseilutxo batean sartuko nituzke eta horrela, horrela gaua iristerakoan, denok edukiko genuke argia; senideengana buelta ahal izateko.

Horixe poza Axalinen aurpegian. Baina …

Bat batean, Axalin triste-triste jarri zen,konturatu baitzen berak nahiz eta gura, inoiz ezingo lituzkeela eguzkiaren izpiak heldu, ezta Kriseilutxoa ere.

Bere gorputza makilatxo batera lotuta baitzegoen. Beraz, oso triste gelditu zen geure Axalin eta une berean bere laguntxoak eta familia ere bai.

Gaua iristear zegoen, ilun-iluna, ilargiren falta sumatzen zen.

Izan ere, gauarekin txorien kantak agertu ziren.

Hontzaren uluak, eta hontz batek esan zion Axalini:

-         Entzun zeure pentsamenduak! Entzun zeure pentsamenduak!

-         Nire pentsamenduak?- adierazi zion Axalinek.

-         Bai, zeure pentsamenduak, zer egingo zenuke une honetan zeure lagunei laguntzeko.

      

-   Badakit! Badakit!....Une honetan ahalko banu.. Ostarku eder bat margotuko nuke zeru ilun honetan. Horrela, gaueko ibiltariek igarriko lituzkete koloreen indarrak;

Igarriko lukete gorriaren berotasuna; horixe agertzen dena zerbait handia partekatzen denean, jendea elkartzen denean.

Igarriko lukete arrosaren maitasuna ezinbestekoa umeen zein ezgaitasunen munduan; hasteko, garatzeko.

Igarriko lukete laranjaren energia, premiazkoa eguna zeharkatzeko, disfrutatzeko, bukatzeko.

Igarriko lukete horiaren argitasuna, eguzkia bezalakoa, denontzat dagoelako nahiz eta batzuetan laino artean gordeta izan.

Igarriko lukete berdea ate batean, pinpilinpause planetara joateko atea, beti zabalik joan-etorria egiteko esperantza ez galtzeko.

Igarriko lukete urdinaren zabaltasuna, geure zerua zein itsasoa bezain zabala, geure garuna bezala.

Igarriko lukete morea kolorearen esanahia; aldatzeko garaiak heldu direlako, arlo askotan paralizatuak egon garelako eta orain eboluzionatzeko garaia heltzen delako; bakoitzak onartuta izan behar den jaiotzen den bezala. Ez baztertuta, ez ulertezina, duintasunarekin.

Axalinen berba egiten zuen bitartean, bere alboko senide zein lagunak berak konturatu baino lehen,ez jartzeko triste, hasi ziren eraikitzen; “erromako zubia” non ametsak errealitate bihurtzen dira. Elkartasunaren bidez, bakoitza bere pintzelarekin.

Horrela, geure Axalin erakutsi zien denoi, ahalmenak ez zeuden hegoetan; ahalmenak garunean eta bihotzean baitaude.Eta bere irribarre polita partekatu zuen guztiokin andereñotxo txikia izanda.

Tximeletek Eskoitzar aurpegietan ikusi zuen emozioa; une hunkigarria, galanta, xarmanta, aintzagarria. Hitz magikoak; elkartasuna adierazteko.

-         Hor euskara zen arima nagusia, garuna eta bihotzean elkartzen denean espiritua arimaren bidez bidaiatzen baita -azaltzen zuen Tximeletek.

Axalinen ipuina baliogarria izango litzateke azken mezua emateko Eskoitzar herritarrei.

Zeure lagunaren partez: ESKERRIK ASKO, hor egoteagatik.

Eta zuei… irakurle maiteok ere bai.

Este último cuento esta inspirado en el cuento de Pedro Pablo Sacristán; ADALINA - de cuentosparadormir.com, pero en conjunto es un cuento sobre nuestra historia. Empleé mi alma para hacerlo, y salió en la lengua que esta escrito, el euskara. Para todas las madres que como yo necesiten un cuento para sus mariposas sin alas, para que encuentren la esperanza y la fuerza de seguir adelante.

Marisol Andrade.